ULAJI WA VYAKULA VYENYE SUMUKUVU UNAVYOATHIRI AFYA

Na mwandishi wetu , Simiyu

MADHARA ya sumukuvu huweza kujitokeza ndani ya muda mfupi, baada ya muda mrefu kutegemea na kiasi 

cha sumukuvu hiyo iliyopo kwenye chakula kilicholiwa,idadi ya milo ya chakula kilichochafuliwa na umri pamoja na hali ya afya ya mlaji.

Pia madhara ya Sumukuvu yanayotokea ndani ya muda mfupi husababishwa na ulaji wa kiasi kikubwa cha sumukuvu ikiwa  ni pamoja na kuathirika kwa ini, figo, mfumo wa fahamu, uwezo wa damu kuganda na hata kuweza kusababisha kifo.

Akizungumza katika maadhimisho ya siku ya chakula duniani  yenye Kaulimbiu isemayo 'Uzalishaji bora, Lishe bora, Mazingira bora na Maisha bora kwa wote, Habaki Mtu Nyuma' ambayo yanafanyika mkoani Simiyu  Kaimu Mratibu wa Mradi wa Kudhibiti Sumukuvu Tanzania (TANIPAC), Khassim Msuya amesema kuwa Sumukuvu zinapokuwepo kwenye mazao au bidhaa hazionekani kwa macho, na kwamba huendelea kubaki hata baada ya chakula kupikwa au kusindikwa. 

Ameeleza kuwa madhara husababisha  kupungua kwa kinga ya mwili,kushuka kwa uzalishwaji wa maziwa na mayai,upungufu wa damu

,Kukosa hamu ya kula,kuharibika kwa mimba, Kuathiri mfumo wa uzazi, Kuharisha,Kutapika naVifo. 

"Mazao yanayochafuliwa na kuvu ni kama vile nafaka (mahindi, mtama, ulezi, mchele, ngano, uwele), mbegu za mafuta (alizeti, pamba), karanga, korosho, jamii ya mizizi iliyokaushwa (mihogo na viazi), viungo vilivyokaushwa, kahawa, mazao yanayotokana na mifugo (maziwa, mayai)," alisema Msuya.

Ameongeza kuwa athari za sumukuvu kiuchumi ni kukataliwa kwa bidhaa za chakula katika soko la ndani na nje ya nchi,Kuathiri utoshelevu wa chakula,kuathiri uzalishaji wa mifugo,kuongezeka kwa gharama za matibabu,kupungua kwa nguvu kazi na uzalishaji mali na kuongezeka kwa gharama za udhibiti.

 

 

 

"Dalili zinazoashiria kuwa mazao yamechafuliwa na kuvu wanaozalisha sumukuvu ni pamoja na ukungu, kuvu, harufu ya uvundo, punje kutengeneza vumbi, punje kugandamana au punje kubadilika rangi, na kuwa na rangi nyeusi iliyochanganyika na kijivu, kijani, chungwa au njano," ameeleza Mratibu huyo.

Amefafanua kuwa vichochezi vya uchafuzi wa sumukuvu kwenye mazao ya chakula na uwepo wa mazingira wezeshi kwa kuvu kuota na kuzalisha sumukuvu ni pamoja na hali ya hewa ,joto-ridi (temperature), unyevunyevu, ukame, mafuriko na mvua zisizotarajiwa wakati mazao yanapokaribia kukomaa na wakati wa kuvuna. 

Amesema inashauriwa mkulima kutumia mbegu zenye ukinzani dhidi ya magonjwa au zile zinazoweza kustahimili hali ya mazingira ya shamba husika.

 " Inashauriwa kutumia mbegu zinazoota na kutoa mazao kwa kipindi kifupi (mbegu za muda mfupi kulingana na eneo husika) ili kupunguza au kuepuka muda hatarishi kwa kushambuliwa na kuvu na kuchafuliwa na sumukuvu," amesema.

Pia mkulima anashauriwa kwa kadiri inavyowezekana kubadilisha mazao kwa mzunguko kati ya yale yanayoathiriwa na yasiyoathiriwa na kuvu,Mfano kupanda mahindi msimu mmoja na jamii ya mikunde msimu unaofuata

Akizungumzia mafanikio ya TANIPAC, Mratibu huyo amesema hadi sasa 

wakulima 61,410 wamepatiwa elimu juu ya udhibiti wa sumukuvu baada ya mavuno ambapo lengo lilikuwa ni kuwafikia wakulima hao  60,000.

" Kwa upande wa vijana  tumewawezesha vijana 420 kutoka Mamlaka ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi Stadi (VETA), wamejengewa uwezo kwenye kutengeneza Vihenge chuma (Metal silos) ambayo ni mbinu ya kuzuia mazingira wezeshi ya ukuaji wa kuvu, lengo lilikuwa 400 pamoja na Maafisa ugani 1,351 na Wanahabari 217,"alisema Msuya.

Mratibu huyo amefafanua kuwa tulifundisha vijana 420 na sasa tunawafanyia program atamizi Kwa Kuwafundisha maswala ya ujasiriamali Ili waweze kutengeneza vihenge kibiashara. 

Mratibu huyo ameeleza kuwa lengo ni kutengeneza vihenge 10,000. Mradi utapromote vihenge kuhusu hiyo technolojia na kueajulisha wananchi na kuweza kuwapa fursa ya kutengeneza vihenge hivyo.

CHANGAMOTO ZA MRADI

Mratibu huyo amesema kuwa Virusi vya Korona (COVID -19), ilizuia mikusanyiko hivyo mradi ulichelewa kutoa elimu ya ana kwa ana kwa  wakulima  ambapo kutumia vyombo vya habari  kufikia wakulima hao.

Amefafanua kuwa  mradi  huo wa TANIPAC ni wa miaka mitano  ambapo ulianza mwaka 2019  na yanatarajiwa kukamilika mwaka  2024, ambao unaotekelezwa Tanzania Bara na Visiwani – Zanzibar (Unguja na Pemba).

Mratibu huyo ameongeza kuwa pamoja na changamoto ya COVID -19 lakini  wananchi, taasisi na Wizara tayari wanauelewa wa  madhara ya Sumukuvu huku  akitolea mfano Wizara ya Mifugo na uvuvi wameomba kupatiwa elimu ya sumukuvu.

"Watu wanaokuja kwenye banda letu katika maadhimisho haya tayari wana uelewa wa Sumukuvu ila wanataka kujua baadhi ya vipengele wanavyokabiliana navyo," amesema Msuya.

Siku ya Chakula Duniani huadhimishwa Oktoba 16, kila mwaka katika nchi zipatazo 150 ikiwamo Tanzania.

Lengo la maadhimisho hayo ni kutoa elimu kwa jamii kuhusu Usalama wa Chakula, utambuzi na usimamizi wa athari zitokanazo na chakula pamoja na kuboresha afya za binadamu kupitia utoaji wa elimu hiyo.

Shirika la Chakula na Kilimo na Umaja wa Mataifa (FAO), na serikali ya Tanzania kupitia program inayo na Umoja wa Ulaya Agree Connect imegundua kampeni ya kitaifa ya 'Lishe Bora ni Mtaji' ili kujenga tabia ya zinazofaa za milo hapa nchini kwa kutumia vyakuka vinavuopatikana Tanzania.

 

 

Kaimu Mratibu wa Mradi wa Kudhibiti Sumukuvu Tanzania (TANIPAC), Khassim Musya akitoa elimu wa wananchi waliofika katika maadhimisho ya Siku ya Chakula Duniani  yenye Kaulimbiu isemayo 'Uzalishaji bora, Lishe bora, Mazingira bora na Maisha bora kwa wote, Habaki Mtu Nyuma'

ambayo yanafanyika mkoani Simiyu.